Is drukwerk duurzamer dan digitale communicatie?

In een vorige blogpost las je hoe printcommunicatie inwerkt op onze zintuigen en op onze hersenen. En hoe dat voordelen kan opleveren voor je communicatie.

Maar je hoorde vermoedelijk al verkondigen dat drukwerk slecht is voor het milieu. Is het dan milieuvriendelijker om online te communiceren? We zochten het graag even voor je uit.

Think before you print

Ondertussen hebben we met z’n allen geleerd om geen papier te verspillen. Veel e-mailhandtekeningen worden afgesloten met het zinnetje “Please consider the environment before printing this email”. Gebruikt papier sorteer je en daarna wordt het ingezameld en gerecycleerd. Want papier komt van hout, hout komt van bomen en bomen kappen we het best zo weinig mogelijk. Maar wil dat zeggen dat drukwerk per definitie slecht is voor het milieu? Uiteraard is het gecompliceerder dan dat.

De kringloop van het leven

De milieu-impact van drukwerk hangt samen met alle verschillende aspecten van de levensloop ervan, namelijk: de grondstoffen, het productieproces, de bewerking, het gebruik en ten slotte het einde van de levensduur en het daarbij horende hergebruik of recyclage.

Bomen boven

De grondstof van papier zijn bomen. Zowat de meest milieuvriendelijke grondstof die je je kunt indenken, want: hoe meer er zijn, hoe beter voor het milieu. En die grondstof is bovendien quasi onuitputtelijk: het is relatief eenvoudig om bomen te planten en te kweken. ‘Relatief’, want in de realiteit verdwijnt er toch meer bos dan dat erbij komt, dat kopte Het Nieuwsblad nog in april (11-04-2019).

Al moet gezegd worden dat papierproductie niet de grootste slokop is van de boskap. Voor de productie van papier worden vooral bijproducten (zaagsel, takken, kruinen, …) gebruikt, terwijl de hoofdproducten naar meubelproducenten en andere industrieën gaan. Ook afval van houtzagerijen levert vezels voor papierpulp. En ten slotte is er uitdunningshout of hout van speciaal aangeplante, snelgroeiende boomsoorten.

Onze bossen beheer je met verstand

Bijkomend worden kwaliteitslabels opgelegd die garanderen dat papier van verantwoord beheerde bossen voortkomt. Je hebt ze vast al gespot: het EU Ecolabel of de FSC- of PEFC-certificaten. Deze certificaten hebben te maken met de traceerbaarheid van de grondstoffen. Die moeten komen uit verantwoord beheerde bossen, op ecologisch, sociaal en economisch vlak. Hout met een FSC- of PEFC-label dat niet meer gebruikt kan worden voor hoogwaardige toepassingen krijgt de voorkeur.

Van papierpulp tot drukwerk

Het productieproces van papier is wel behoorlijk energie-intensief. Bovendien is er veel water nodig: papierpulp bestaat uit 1% papiervezel ten opzichte van 99% water. Gelukkig leveren bedrijven inspanningen om het water dat nodig is voor de productie enerzijds zo sterk mogelijk te reduceren en anderzijds na gebruik te reinigen alvorens het terug in het milieu te brengen of het te hergebruiken.

Uiteraard is er een milieuwetgeving die vereisten oplegt op het vlak van grondstoffengebruik en afvalverwerking. Daarnaast werken veel drukkerijen vandaag al met energiezuinige persen, zuinige inktsystemen en/of biologische en vegetale inkten en zo weinig mogelijk alcohol. Vroeger werd er chloor gebruikt om papier te bleken, maar dat gebeurt al lange tijd niet meer.

CO2 in en uit de lucht

Het transport tussen de verschillende schakels van de productie en op weg naar de eindklant is een niet te onderschatten factor voor de milieu-impact.

Maar tegelijkertijd houdt papier, net zoals bomen, CO₂vast. En CO₂ is een van de voornaamste broeikasgassen die verantwoordelijk zijn voor de klimaatsverandering. Volgens het Paper Chain Forum (PCF), dat de meerderheid van de Belgische actoren in de papierketen groepeert, stoot de productie van een kilo papier vandaag 3 keer minder CO₂ uit dan de hoeveelheid CO₂ die in die kilo papier opgeslagen zit.

Recycleren: heel veel, maar niet oneindig

Een belangrijk pluspunt is dat papier 5 tot 7 (!) keer in zijn oorspronkelijke vorm gerecycleerd kan worden. Dat is heel wat. Maar niet oneindig. Daarom moeten er toch steeds nieuwe papiervezels worden toegevoegd, zodat de cyclus van de papierproductie op peil kan blijven. Uitsluitend 100% gerecycleerd papier gebruiken voor je drukwerk is dus niet mogelijk.

Ook is het helaas een utopie om het volledige volume papier dat verbruikt wordt integraal te recycleren. Maar in Europa komen we tot een niveau van 72% van het totale papierverbruik dat gerecycleerd wordt – een percentage dat de laatste jaren steeds steeg.

Drukwerk en milieu, samen sterk?

We kunnen concluderen dat de papier- en printindustrie al vergevorderd is in milieuvriendelijke processen om drukwerk te produceren, te bewerken en te recycleren. En dat het product zelf best wel voordelen heeft, zoals de opslag van CO₂ in het papier zélf.

Om een volledig beeld te scheppen en om genuanceerd te kiezen tussen print of digitaal, moeten we natuurlijk de milieu-impact onderling vergelijken. En dat is precies wat we gaan doen in onze volgende blogpost! Stay tuned: volgende week laten we je weten hoe het zit met de voetafdruk van digitale communicatie ... én reiken we je een vuistregel aan!

Op zoek naar milieuvriendelijk drukwerk?

We begeleiden je graag!

Bronnen:

Fostplus (z.j.). Papier-karton recycleren. Geraadpleegd op 26 juni 2019 via https://www.fostplus.be/nl/sorteren-recycleren/alles-over-recyclage/papier-karton-recycleren.

Gerecyclede papieren onder de loep (2019, juni). Grafisch Nieuws, 69, 21-29.

Gyssels, A. (2019, 11 april). Er verdwijnt meer bos dan dat er bij komt: elke dag wordt een voetbalveld bos gekapt (en er komt maar een half weer bij). Het Nieuwsblad. Geraadpleegd op 26 juni 2019 via https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20190410_04314380.

Igepa (z.j.). Milieulabels. Geraadpleegd op 26 juni 2019 via http://www.igepa.be/nl/milieu/milieulabels.

Milieumagazine (2019, 27 maart). MILIEU - Papier minder duurzaam dan digitaal? Beide hebben hun plaats in een milieuvriendelijke wereld. Geraadpleegd op 26 juni 2019 via https://www.milieumagazine.be/nl/nieuws/milieu-papier-minder-duurzaam-dan-digitaal-beide-hebben-hun-plaats-in-een-milieuvriendelijke-wereld?fbclid=IwAR3GmMH01YjVj0YETvyZxgUvido4d-dhrISrVauhjVcWFWaWqH6f_yikVFg.